Ruh-Beden Ayrımı Üzerine

Aristoteles “Hayvanlar Üzerine”de (On Animals, De Animalibus) diyor ki “zihinsel” dediğimiz becerilerin hepsinde “bedensel” bir yön vardır ve tersi de geçerlidir. Yani hiçbir eylem sadece zihinsel veya bedensel değildir. Yine de “zihin” ve “beden” ayrımı yaparız. Çok sorgulamayız bu ayrımı yaparken. Düşünmek, istemek, korkmak, inanmak, güvenmek gibi haller zihinseldir. Koşmak, atlamak, fırlatmak, uyumak gibi hallerse […]

Söz Eylem

Speech Act veya sözeylem veya söz eylem teorileri en temelde derler ki söylemek eylemektir. Bir laf atmak bir taş atmak kadar can yakabilir. Kolunuzu kaldırıp bir bardak su alabilirsiniz, bazı durumlarda da birkaç tatlı laf ile aynı suyu elde edebilirsiniz. Her söylediğimiz, ağzımızdan çıkan her ses aslında bir amaca yöneliktir. Bazen sırf eğlenmek içindir şarkılar, […]

Pragmatizm

Pragmatizm kelimesinin kağıt üzerinde ilk görüldüğü tarih 1898. Kullanan ise William James. Kullanır kullanmaz da Charles Sanders Peirce’e atıfta bulunuyor. Diyor ki, bu adamcağız 1870’lerde ortaya attı bu kavramı, bir tane kişi de dönüp bakmadı. Kendisi aslında yanlış hatırlıyor, Peirce 1870’lerde fikri ortaya atıyor ancak “pragmatizm” kelimesini hiç kullanmıyor, en azından yazılı halde. Yanlış hatırlaması […]

Thomas REID – II

Reid’i anlamak yolunda Descartes ve Kartezyen epistemoloji.

Thomas Reid

Yıllardır ufak ufak denk gelirdim Thomas REID‘e, biraz da okurdum. Ancak yakın zamanda ciddiyetle okuma şansı buldum. An Inquiry into the Human Mind okuyorum. REID abimiz İskoç. 1710 doğumlu. HUME‘dan 1 yaş büyük; KANT‘tan 14. Aynı dönemde yaşıyorlar ve eserler veriyorlar. KANT‘ın HUME‘dan etkilendiğini biliyoruz, “Beni dogmatik uykumdan uyandırdı” diye anlatır kendisini. Lakin REID okudu […]

Görme

Zihnin dışavurumlarından veya bileşenlerinden veye yeteneklerinden en fazla çalışılanlardan biri görmedir. Görme üzerine sayısız teori vardır. Aristoteles ile başlar. Euclid’in optiği vardır. Heysem bu ikisini bir anlamda birleştirir. Descartes, Berkeley, Goethe, Newton, Reid, Peirce, James, Helmholtz, Young… hepsi bazı görsel fenomenlere bolca kafa yormuş insanlar. Öte yandan kocaman bir resim tarihi var. Perspektifin ortaya çıkışı […]